Kamień nazębny – dlaczego warto usuwać go co roku?

Od czego powstaje kamień nazębny?

Kamień nazębny, zwany również kamieniem dentystycznym, powstaje na skutek mineralizacji płytki bakteryjnej, która gromadzi się na powierzchni zębów. Proces ten jest skomplikowany i zależy od wielu czynników, ale zaczyna się od czegoś, co znamy doskonale – płytki nazębnej.

Płytka nazębna to cienka, lepka warstwa bakterii i produktów ich przemiany materii, która gromadzi się na naszych zębach. Jeśli nie jest regularnie usuwana przez szczotkowanie i nitkowanie, zaczyna twardnieć, przekształcając się w kamień nazębny. Proces ten przyspieszają minerały zawarte w ślinie, takie jak wapń i fosforany, które osadzają się w płytce, powodując jej utwardzenie.

Ważne jest zrozumienie, że kamień nazębny może rozwijać się zarówno powyżej, jak i poniżej linii dziąseł. Kamień powyżej linii dziąseł jest łatwiejszy do zauważenia i usunięcia, natomiast ten poniżej linii dziąseł może prowadzić do poważniejszych problemów, takich jak choroby przyzębia.

Czynniki sprzyjające powstawaniu kamienia nazębnego

• Niewłaściwa higiena jamy ustnej
  Niewystarczające lub nieprawidłowe szczotkowanie zębów oraz nieregularne używanie nici dentystycznej prowadzą do nagromadzenia płytki bakteryjnej, która z czasem twardnieje i przekształca się w kamień nazębny.
• Dieta
  Spożywanie dużej ilości pokarmów bogatych w cukry i skrobię sprzyja powstawaniu płytki nazębnej i kamienia nazębnego. Cukry i skrobie stanowią pożywkę dla bakterii w jamie ustnej, które produkują kwasy prowadzące do powstawania płytki, a w konsekwencji kamienia.
• Palenie tytoniu
  Palenie zwiększa ryzyko powstawania kamienia nazębnego. Substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym sprzyjają gromadzeniu się płytki bakteryjnej i kamienia.
• Suchość jamy ustnej
  Ślina neutralizuje kwasy produkowane przez bakterie i zmywa resztki jedzenia z zębów. Niedostateczna produkcja śliny (kserostomia) zwiększa ryzyko powstawania kamienia nazębnego.
• Genetyka i indywidualne cechy śliny
  Niektóre osoby są genetycznie predysponowane do szybszego tworzenia się kamienia nazębnego. Wyższe stężenie minerałów w ślinie również zwiększa podatność na jego powstawanie.
• Wiek
  Ryzyko powstawania kamienia nazębnego wzrasta wraz z wiekiem.
• Choroby i leki
  Niektóre choroby, np. cukrzyca, oraz niektóre leki mogą zwiększać ryzyko powstawania kamienia nazębnego.
• Niewłaściwe użycie nici dentystycznych i płynów do płukania ust
  Nieumiejętne stosowanie nici dentystycznej lub nadmierne używanie płynów do płukania ust może prowadzić do uszkodzeń tkanek, co sprzyja gromadzeniu się płytki i kamienia nazębnego.

Czym różni się kamień nazębny od osadu?

Osad i kamień nazębny są często mylone, ale to dwa różne etapy tego samego procesu.

• Osad nazębny (płytka bakteryjna) to miękka, lepka substancja składająca się z milionów bakterii oraz resztek jedzenia, która gromadzi się na powierzchni zębów. Jest prawie przezroczysta i trudna do zauważenia. Płytka powstaje bardzo szybko po oczyszczeniu zębów – dlatego tak ważne jest regularne szczotkowanie i nitkowanie. Osad jest głównym czynnikiem prowadzącym do próchnicy i chorób dziąseł.
• Kamień nazębny to utwardzona, zmineralizowana płytka bakteryjna. Gdy osad nie jest regularnie usuwany, minerały ze śliny powodują jego mineralizację, tworząc twardy kamień. Kamień jest trudniejszy do usunięcia i zwykle wymaga profesjonalnego zabiegu u dentysty lub higienistki stomatologicznej. Może prowadzić do poważniejszych problemów, takich jak zaawansowane choroby dziąseł i utrata zębów.

Jaki kolor ma kamień nazębny?

Kamień nazębny ma zwykle kolor od jasnożółtego do brązowego. Jego barwa zależy od wielu czynników, w tym diety, nawyków higienicznych oraz używanych produktów do higieny jamy ustnej.

Często kamień jest mniej więcej tego samego koloru co zęby, co utrudnia jego zauważenie. Z czasem jednak staje się bardziej widoczny i ciemnieje. Kamień gromadzący się poniżej linii dziąseł może mieć ciemniejszy, nawet czarny lub brązowy odcień, co wynika z nagromadzenia bakterii i zanieczyszczeń pod dziąsłami.

Skutki długo utrzymującego się kamienia nazębnego

Długotrwałe pozostawienie kamienia bez leczenia może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych:

• Choroby dziąseł (gingivitis i periodontitis) – kamień nazębny podrażnia dziąsła, powodując zapalenie (gingivitis). Nieleczone może przejść w periodontitis, prowadząc do zniszczenia tkanek podtrzymujących zęby i ich utraty.
• Utrata zębów – zaawansowane choroby przyzębia mogą skutkować wypadaniem zębów.
• Nieświeży oddech – bakterie w kamieniu powodują nieprzyjemny zapach z ust.
• Przebarwienia zębów – kamień wpływa negatywnie na estetykę uśmiechu.
• Zwiększone ryzyko powikłań zdrowotnych – przewlekłe zapalenie dziąseł może zwiększać ryzyko chorób serca, udaru, cukrzycy i chorób płuc.

Jak dentysta usuwa kamień nazębny?

Usuwanie kamienia, zwane skalingiem, wykonuje dentysta lub higienistka stomatologiczna za pomocą specjalistycznych narzędzi zwanych skalerami.

• Skaling ręczny – używa się ostrych narzędzi do zdrapywania kamienia z powierzchni zębów. Jest skuteczny, ale czasochłonny, zwłaszcza przy dużych ilościach kamienia.
• Skaling ultradźwiękowy – nowoczesna metoda wykorzystująca fale ultradźwiękowe do rozbijania kamienia. Jest szybsza i mniej inwazyjna. Podczas zabiegu końcówka narzędzia płucze obszar wodą lub roztworem antyseptycznym.
• Piaskowanie zębów (air-flow) – polega na usuwaniu płytki, kamienia i przebarwień za pomocą strumienia powietrza, wody i drobnych cząstek ściernych. Jest bezbolesne i często uzupełnia skaling.
• Polerowanie szkliwa – wygładza powierzchnię zębów po usunięciu kamienia, co utrudnia ponowne gromadzenie się płytki bakteryjnej.

Ile trwa czyszczenie zębów z kamienia?

Standardowy zabieg trwa zwykle od 30 do 60 minut. W przypadku dużej ilości kamienia lub długiego zaniedbania może zająć do 90 minut.

Czy po czyszczeniu kamienia bolą zęby?

Po zabiegu niektórzy mogą odczuwać tymczasową wrażliwość lub dyskomfort, spowodowane:

• odsłonięciem korzeni zębów,
• podrażnieniem dziąseł,
• zmianą czucia w jamie ustnej.

Objawy te zwykle ustępują po kilku dniach.

Jak często można usuwać kamień nazębny?

Zaleca się usuwanie kamienia przynajmniej raz w roku, jednak częstotliwość powinna być dostosowana indywidualnie. Zabieg jest profilaktyczny i nie zastępuje codziennej higieny jamy ustnej.

Jak zapobiegać osadzaniu się kamienia nazębnego?

• Regularne i dokładne szczotkowanie zębów (co najmniej dwa razy dziennie) oraz codzienne nitkowanie.
• Stosowanie płynów do płukania jamy ustnej.
• Regularne wizyty u dentysty (minimum dwa razy do roku).
• Zdrowa dieta, ograniczająca cukry i skrobię.
• Picie dużej ilości wody.
• Unikanie palenia tytoniu.

Czy woda utleniona jest dobra na kamień nazębny?

Woda utleniona jest popularnym środkiem wybielającym, który może pomóc usuwać plamy, ale nie usuwa kamienia nazębnego. Kamień jest zbyt twardy i wymaga profesjonalnego usunięcia. Ponadto, stosowanie wody utlenionej bez konsultacji z dentystą może podrażniać błonę śluzową i uszkadzać dziąsła.

Czy kwasek cytrynowy usuwa kamień nazębny?

Kwasek cytrynowy, choć naturalnym środkiem wybielającym, nie usuwa kamienia nazębnego. Próba stosowania soku z cytryny może prowadzić do erozji szkliwa, zwiększając wrażliwość zębów i ryzyko innych problemów stomatologicznych.