Rentgen zębów to powszechnie stosowane badanie diagnostyczne w stomatologii, które pozwala na uzyskanie szczegółowego obrazu struktury zębów, korzeni i tkanek miękkich jamy ustnej. Dzięki temu badaniu możliwe jest wykrycie nie tylko chorób zębów, takich jak próchnica czy zapalenie miazgi, ale także schorzeń dziąseł, przyzębia oraz innych chorób jamy ustnej. Rentgen zębów jest również niezbędny w planowaniu leczenia ortodontycznego czy implantologicznego, umożliwiając precyzyjne określenie struktury i wymiarów kości, a także lokalizację nerwów i naczyń krwionośnych. Czy warto się go obawiać?
Jakie są rodzaje zdjęć rentgenowskich zębów?
Istnieje kilka rodzajów zdjęć rentgenowskich zębów, które są stosowane w stomatologii w zależności od celu badania. Wśród najczęściej wykonywanych zdjęć rentgenowskich zębów wyróżniamy:
- Zdjęcie periapikalne ? zwane też zdjęciem punktowym, to zdjęcie rentgenowskie, które przedstawia jedno lub kilka zębów wraz z kością, na której są osadzone. Umożliwia dokładną ocenę stanu zęba, korzenia i tkanek okołowierzchołkowych.
- Zdjęcie panoramiczne – to badanie, które przedstawia całkowity obraz struktury zębów, korzeni, kości szczęki i żuchwy, zatok, stawów skroniowo-żuchwowych oraz tkanek miękkich, takich jak mięśnie czy ślinianki.
- Zdjęcie cefalometryczne – to badanie rentgenowskie, które przedstawia strukturę czaszki, szczęki i żuchwy, a także zębów i stawów skroniowo-żuchwowych. Umożliwia ocenę rozwoju i budowy twarzy, a także planowanie leczenia ortodontycznego.
- Zdjęcie tomograficzne – to rodzaj zaawansowanego badania rentgenowskiego, które umożliwia uzyskanie dokładnego trójwymiarowego obrazu struktury zębów, kości i tkanek miękkich jamy ustnej. Jest stosowane w planowaniu leczenia implantologicznego i chirurgicznego.
Wszystkie te rodzaje zdjęć rentgenowskich zębów są stosowane w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta i celu badania. Decyzję o rodzaju badania podejmuje stomatolog, biorąc pod uwagę stan pacjenta i uzasadnione podejrzenie choroby.
Zdjęcie panoramiczne zębów
Zdjęcie panoramiczne zębów to rodzaj rentgenowskiego badania obrazowego, które umożliwia uzyskanie panoramicznego obrazu struktury zębów i tkanek miękkich jamy ustnej. Podczas tego badania pacjent staje w specjalnej maszynie, a naokoło niego przesuwa się aparat rentgenowski, który wykonuje serię zdjęć w jednym kierunku. Dzięki temu powstaje obraz całej jamy ustnej, w tym zębów, korzeni, kości szczęki i żuchwy, zatok, stawów skroniowo-żuchwowych oraz tkanek miękkich, takich jak mięśnie czy ślinianki.
Zdjęcie panoramiczne zębów jest bardzo przydatne w diagnostyce stomatologicznej, ponieważ umożliwia uzyskanie szerokiej perspektywy na stan całej jamy ustnej, co pozwala na wykrycie nie tylko chorób zębów, ale także innych schorzeń, takich jak infekcje, nowotwory czy choroby przyzębia. Ponadto, dzięki temu badaniu, możliwe jest dokładne planowanie leczenia ortodontycznego czy implantologicznego, umożliwiając ocenę stanu kości, jej grubości i wysokości, a także dokładne określenie położenia nerwów i naczyń krwionośnych.
Zdjęcie punktowe zęba
Zdjęcie periapikalne zębów to rodzaj rentgenowskiego badania obrazowego, które umożliwia uzyskanie szczegółowego obrazu jednego lub kilku zębów wraz z kością, na której są osadzone. Zdjęcie to jest wykonywane przy użyciu aparatu rentgenowskiego, który skupia się na jednym konkretnym obszarze jamy ustnej.
Zdjęcie periapikalne umożliwia dokładną ocenę stanu zęba, korzenia i tkanek okołowierzchołkowych, takich jak kość, miazga, naczynia krwionośne, a także tkanki miękkie. Pozwala to na wykrycie chorób zębów, takich jak próchnica, ubytki, zgorzel miazgi, a także chorób przyzębia, takich jak zapalenie przyzębia, które może prowadzić do utraty zęba.
Zdjęcie periapikalne jest szczególnie przydatne w diagnostyce stomatologicznej, ponieważ umożliwia dokładną ocenę stanu zęba i jego korzeni, a także tkanek okołowierzchołkowych. Wskazane jest, aby takie badanie wykonywać w przypadku podejrzenia choroby, która nie jest widoczna w badaniu klinicznym, lub w celu dokładnego określenia zakresu leczenia.
Wykonanie zdjęcia periapikalnego jest bezpieczne, a pacjent jest narażony na minimalną dawkę promieniowania. Badanie to jest często wykonywane w gabinecie stomatologicznym, a wynik jest natychmiastowy, co umożliwia stomatologowi szybkie i skuteczne podejmowanie decyzji w zakresie leczenia.
Zdjęcie cefalometryczne zebów
Zdjęcie cefalometryczne to rodzaj badania rentgenowskiego, które umożliwia uzyskanie obrazu struktury czaszki, szczęki i żuchwy, a także zębów i stawów skroniowo-żuchwowych. Zdjęcie to jest wykorzystywane przede wszystkim w diagnostyce ortodontycznej, ale również w planowaniu leczenia chirurgicznego lub w ocenie zmian rozwojowych u dzieci.
Zdjęcie cefalometryczne jest wykonywane przy użyciu specjalnego aparatu rentgenowskiego, który umożliwia uzyskanie obrazu czaszki pacjenta z różnych kierunków. Obraz ten przedstawia między innymi zęby, kości twarzoczaszki, jamę nosową, język, stawy skroniowo-żuchwowe oraz mięśnie.
Stomatolodzy i ortodonci wykorzystują zdjęcia cefalometryczne do oceny struktury twarzy pacjenta, jego wzrostu i rozwoju. Badanie to umożliwia określenie położenia zębów w szczęce i żuchwie, kształtu twarzy oraz wykrycie ewentualnych wad zgryzu, takich jak nadmierna lub niedostateczna ekspozycja zębów, asymetria twarzy czy niedorozwój szczęki lub żuchwy.
Tomografia komputerowa 3D
Tomografia komputerowa 3D zębów, zwana również tomografią stożkową (CBCT), to rodzaj obrazowania rentgenowskiego, który umożliwia uzyskanie szczegółowych trójwymiarowych obrazów zębów, kości i tkanek miękkich w jamie ustnej.
W przeciwieństwie do tradycyjnej radiografii, która dostarcza tylko płaskie obrazy, tomografia komputerowa 3D zębów umożliwia uzyskanie trójwymiarowego modelu zębów i kości, który może być analizowany z każdego kąta. Dzięki temu lekarze dentyści mogą dokładniej ocenić stan jamy ustnej i zębów, a także planować bardziej skuteczne leczenie.
Tomografia komputerowa 3D zębów jest wykorzystywana w wielu dziedzinach stomatologii, w tym w implantologii, ortodoncji, chirurgii szczękowej, endodoncji i periodontologii. Umożliwia dokładną ocenę rozmiaru i kształtu kości, umiejscowienia zębów oraz stanu tkanek miękkich, co pomaga w dokładniejszym planowaniu leczenia.
Czy badanie RTG zębów jest refundowane?
Tak, w Polsce rentgenowskie badania zębów są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Pacjenci, którzy są ubezpieczeni w NFZ i posiadają skierowanie od lekarza dentysty, mają prawo do bezpłatnego wykonania zdjęcia RTG zęba lub innych badań rentgenowskich związanych z diagnostyką stomatologiczną.
W przypadku bardziej skomplikowanych badań, takich jak tomografia komputerowa 3D, również możliwe jest ich wykonanie na koszt NFZ, ale wymagana jest wcześniejsza konsultacja z lekarzem stomatologiem i uzasadnienie medyczne potrzeby wykonania takiego badania.
Ile się czeka na RTG zęba?
Czas oczekiwania na wykonanie rentgenowskiego badania zęba zależy od kilku czynników, takich jak:
- rodzaj badania (np. zwykłe zdjęcie RTG lub tomografia komputerowa 3D)
- dostępność urządzeń do wykonywania badania w danym miejscu
- dostępność personelu medycznego, którzy wykonują badanie
- liczba pacjentów oczekujących na badanie
W przypadku zwykłego zdjęcia RTG zęba, czas oczekiwania może wynosić od kilku minut do kilku godzin, w zależności od obłożenia danego gabinetu dentystycznego lub placówki medycznej, w której badanie ma być wykonane.
Jeśli chodzi o bardziej złożone badania, takie jak tomografia komputerowa 3D, czas oczekiwania może być nieco dłuższy, zwykle od kilku dni do kilku tygodni, ponieważ wymagają one specjalistycznych urządzeń i personelu, którzy wykonują badanie.
Oczywiście mowa tu o czasie oczekiwania po wykonanym zdjęciu. Czas oczekiwania na wykonanie zdjęcie różni się znacząco w zależności od tego, czy jest to zdjęcie wykonywane w prywatnym gabinecie stomatologicznym, pracowni RTG, czy w gabinetach / pracowniach realizujących usługi w ramach NFZ. Kolejka na zdjęcie rentgenowskie w placówkach prywatnych będzie dużo mniejsza. Czekać będziemy co najwyżej kilka dni. Niemniej badanie takie jest odpłatne.
Czy badanie RTG zęba jest szkodliwe?
Rentgenowskie badania zęba, takie jak zdjęcie RTG, wykorzystują promieniowanie jonizujące, które może być szkodliwe dla organizmu, jeśli jest narażony na długotrwałe lub powtarzające się działanie tego promieniowania. Jednak w przypadku pojedynczego zdjęcia RTG zęba, dawka promieniowania jest stosunkowo niska i nie powoduje znaczącego ryzyka dla zdrowia pacjenta.
W celu minimalizacji narażenia na promieniowanie, zaleca się stosowanie zasad ALARA (As Low As Reasonably Achievable), co oznacza, że należy stosować niskie dawki promieniowania, które są wystarczające do uzyskania potrzebnych informacji diagnostycznych.
W przypadku standardowego badania jednego zęba, dawka promieniowania wynosi zazwyczaj od 0,01 do 0,05 millisieverta (mSv). Jednak w przypadku bardziej skomplikowanych badań, takich jak badanie pantomograficzne, dawka promieniowania może być wyższa i wynosić od 0,02 do 0,1 mSv.
Dla porównania, roczna dawka promieniowania naturalnego dla mieszkańców Polski wynosi około 2,5 mSv, a jednorazowa dawka promieniowania, która może spowodować krótkotrwałe objawy chorobowe, wynosi około 0,1 Sv.
Dlatego też, przed wykonaniem rentgenowskiego badania zęba, lekarz dentysta lub technik radiologii medycznej oceniają, czy badanie jest medycznie uzasadnione i czy dawka promieniowania będzie bezpieczna dla pacjenta. Zawsze warto również przedstawić historię chorób i poprzednich badań radiologicznych, aby uniknąć powtarzającego się narażenia na promieniowanie.
W skrócie, rentgenowskie badania zęba, w tym zdjęcia RTG, są stosunkowo bezpieczne, o ile są wykonywane zgodnie z zasadami ALARA i tylko wtedy, gdy są medycznie uzasadnione.